Cách kiểm soát đau lưng dưới: Mẹo và phương pháp điều trị của chuyên gia

Definition of low back pain

Đau cột sống thắt lưng hay còn gọi là đau lưng vùng thấp (Low back pain) là hội chứng đau khu trú trong khoảng từ ngang mức L1 đến nếp lằn mông (có thể ở một bên hoặc cả hai bên). low back pain, is a pain syndrome localized between the L1 level and the gluteal fold (can be on one side or both sides).

This is a common musculoskeletal syndrome; about 65-80% of adults in the community have had acute or episodic low back pain (LSP) several times in their lives, and about 10% of these turn into chronic LBP.

Nguyên nhân

• Đau cột sống thắt lưng do nguyên nhân cơ học, nguyên nhân phổ biến do
  • Căng giãn cơ, dây chằng cạnh cột sống quá mức, chấn thương trong sinh hoạt
  • Thoái hóa cột sống
  • Thoát vị đĩa đệm CSTL
  • Trượt, xẹp thân đốt sống, dị dạng thân đốt sống (cùng hóa thắt lưng 5, thắt lưng hóa cùng 1…)
  • Loãng xương nguyên phát
    Loại này diễn biến lành tính, chiếm 90% số trường hợp đau CSTL.

• Đau cột sống thắt lưng do một bệnh toàn thân (Đau cột sống thắt lưng “triệu chứng”)
  • Là triệu chứng của một trong các bệnh khớp mạn tính (viêm cột sống dính khớp, viêm khớp dạng thấp)
  • Hoặc tổn thương tại cột sống do nguyên nhân nhiễm khuẩn
  • Do u, ung thư
  • Do các nguyên nhân khác (sỏi thận, loét hành tá tràng, bệnh lý động mạch chủ bụng, u xơ tuyến tiền liệt, …)

Symptom of low back pain

• Đau cột sống thắt lưng do nguyên nhân cơ học
  • Thường xuất hiện đột ngột sau 1 lý do: chấn thương, sai tư thế, gặp gió lạnh, …
  • Kèm theo các triệu chứng tại chỗ như: co cứng khối cơ cạnh cột sống, tư thế cột sống bị lệch vẹo mất đường cong sinh lý, khi ấn có các điểm đau chói.
  • Đau có thể kèm tê lan xuống chânĐau thần kinh tọa), dị cảm, châm chích, yếu cơ, rối loạn cơ vòng, …

• Đau cột sống thắt lưng do một bệnh toàn thân
  • Người bệnh thường có các triệu chứng khác kèm theo như: sốt, dấu hiệu nhiễm trùng thường gặp do nguyên nhân nhiễm khuẩn
  • Gầy, sút cân nhanh, đau ngày càng tăng, không đáp ứng với các thuốc chống viêm giảm đau thông thường là các triệu chứng gợi ý nguyên nhân của ung thư
  • Trường hợp đau thắt lưng dữ dội ngày càng tăng kèm theo dấu hiệu sốc (shock), da xanh thiếu máu nên nghi ngờ phình tách động mạch chủ bụng, …
  • Một số các trường hợp có nguyên nhân do tâm lý: dấu hiệu đau thắt lưng xuất hiện sau các stress do áp lực của tâm lý hoặc lao động thể lực quá sức, sau đó chuyển thành đau thắt lưng mạn tính dai dẳng.

Chẩn đoán

Chẩn đoán xác định dựa vào triệu chứng lâm sàng. Phải chẩn đoán nguyên nhân đau cột sống thắt lưng, và điều này không phải luôn dễ dàng. Các cận lâm sàng hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán và điều trị như:

• Xquang cột sống thắt lưng: đa số hình ảnh bình thường hoặc có thoái hóa cột sống thắt lưng (hẹp khe khớp, gai đốt sống)
• Chụp cộng hưởng từ cột sống thắt lưng: chỉ định khi có triệu chứng đau thần kinh tọa.
• Xét nghiệm máu: các xét nghiệm phát hiện dấu hiệu viêm, bilan phospho - calci thường ở trong giới hạn bình thường. Khi có các triệu chứng nghi ngờ đau cột sống thắt lưng là triệu chứng của một bệnh toàn thân, tùy theo nguyên nhân được định hướng mà chỉ định thêm các xét nghiệm khác (bilan lao, bilan đa u tủy xương (bệnh Kahler), bilan ung thư... nhằm xác định nguyên nhân.

Điều trị

• Nguyên tắc chung
  • Điều trị theo nguyên nhân. Phần dưới đây chỉ nêu điều trị nhóm “đau cột sống thắt lưng do nguyên nhân cơ học”.
  • Kết hợp điều trị thuốc với các biện pháp phục hồi chức năng, luyện tập, thay đổi lối sống nhằm bảo vệ cột sống thắt lưng.
  • Không lạm dụng điều trị ngoại khoa, đặc biệt đối với những trường hợp đau cột sống thắt lưng cấp hoặc bán cấp.
• Điều trị không dùng thuốc
  • Khi đau lưng cấp cần nghỉ ngơi tại giường, nên nằm giường cứng, đeo đai lưng hỗ trợ khi đi đứng lâu, …
  • Thay đổi lối sống và sinh hoạt đúng tư thế, tập thể dục thể thao vừa sức.
  • Châm cứu có hiệu quả rõ rệt trong giảm đau lưng cấp và mạn tính so với các phương pháp điều trị dùng thuốc.
  • Xoa bóp bấm huyệt giúp giãn cơ, giảm đau nhanh chóng.
  • Vật lý trị liệu: Điện xung, sóng ngắn, siêu âm trị liệu, điện từ trường, các bài tập vận động vùng lưng rất có hiệu quả trong giảm đau thắt lưng.
• Điều trị dùng thuốc
  • Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID): Meloxicam, Diclofenac, Celecoxib
  • Thuốc giảm đau hạ sốt: Paracetamol/Codein.
  • Thuốc giãn cơ: Eperisone
  • Thuốc giảm đau thần kinh: Gabapentin, Pregabalin
  • Thuốc kháng viêm corticoid: Prednisolon, Methylprednisolone
• Điều trị ngoại khoa
  • Chỉ định phẫu thuật cho các trường hợp đau thắt lưng do thoát vị đĩa đệm hoặc kèm trượt đốt sống đã được điều trị nội khoa tích cực trong ba tháng nhưng không đạt hiệu quả, đặc biệt đối với trường hợp đau nhiều, có dấu hiệu ép rễ nặng (teo cơ nhanh, rối loạn cơ tròn, rối loạn cảm giác).

Phòng ngừa

Chúng ta hoàn toàn có thể phòng ngừa hội chứng đau thắt lưng từ những việc làm rất đơn giản sau đây:

• Thay đổi lối sống: tránh mang vác vật nặng, vận động quá sức, sai tư thế khom cúi người, …
• Rèn luyện thể dục thể thao vừa sức: bơi lội, đi bộ, yoga, …
• Tập luyện các bài tập dẻo dai cho vùng lưng