Cách điều trị hội chứng cổ vai cánh tay: Hướng dẫn của chuyên gia

Định nghĩa

Hội chứng cổ vai cánh tay is, in essence, a group of symptoms related to cervical spine diseases. Additionally, it is accompanied by dysfunction of the roots, nerves of the cervical spine, and/or the cervical cord. However, it is not associated with inflammatory pathology.

Moreover, common clinical manifestations include pain in the neck, shoulder, and arm. Furthermore, this pain is often accompanied by sensory disturbances. Additionally, motor disturbances may occur in the areas supplied by the affected cervical nerve roots.

Symptom of Cervical Scapulohumeral Syndrome

Tùy thuộc nguyên nhân, mức độ và giai đoạn bệnh, bệnh nhân có thể có ít nhiều những triệu chứng và hội chứng sau đây:

• Hội chứng cột sống cổ:
  • Đau vùng cổ gáy, có thể khởi phát cấp tính sau chấn thương, sau động tác vận động cổ quá mức, hoặc tự nhiên như sau khi ngủ dậy. Đau cũng có thể xuất hiện từ từ, âm ỉ, mạn tính.
  • Hạn chế vận động cột sống cổ, có thể kèm theo dấu hiệu vẹo cổ, hay gặp trong đau cột sống cổ cấp tính.
  • Điểm đau cột sống cổ khi ấn vào các gai sau, cạnh cột sống cổ tương ứng các rễ thần kinh.
• Hội chứng rễ thần kinh:
  • Đau vùng gáy lan lên vùng chẩm và xuống vai hoặc cánh tay, bàn tay, biểu hiện lâm sàng là hội chứng vai gáy, hoặc hội chứng vai cánh tay. Đau thường tăng lên khi xoay đầu hoặc gập cổ về phía bên đau.
  • Rối loạn vận động, cảm giác kiểu rễ: Yếu cơ và rối loạn cảm giác như rát bỏng, kiến bò, tê bì ở vùng vai, cánh tay, hoặc ở bàn tay và các ngón tay.
  • Một số nghiệm pháp đánh giá tổn thương rễ thần kinh cổ: dấu hiệu chuông bấm, nghiệm pháp Spurling, nghiệm pháp dạng vai, nghiệm pháp kéo giãn cổ.

• Hội chứng tủy cổ:
  • Do lồi hoặc thoát vị đĩa đệm gây chèn ép tuỷ cổ tiến triển trong một thời gian dài.
  • Biểu hiện sớm là dấu hiệu tê bì và mất sự khéo léo của hai bàn tay, teo cơ hai tay, đi lại khó khăn, nhanh mỏi. Giai đoạn muộn tùy vị trí tổn thương có thể thấy liệt trung ương tứ chi; liệt ngoại vi hai tay và liệt trung ương hai chân; rối loạn phản xạ đại tiểu tiện.
• Các triệu chứng khác:
  • Hội chứng động mạch sống nền: Đau đầu vùng chẩm, chóng mặt, ù tai, mờ mắt, đôi khi có giảm thị lực thoáng qua, mất thăng bằng, mệt mỏi.
  • Có thể có các rối loạn thần kinh thực vật: Đau kèm theo ù tai, rối loạn thị lực, rối loạn vận mạch vùng chẩm vai hoặc tay.
  • Khi có các triệu chứng toàn thân như sốt, rét run, vã mồ hôi vào ban đêm, sụt cân,… cần phải đặc biệt lưu ý loại trừ bệnh lý ác tính, nhiễm trùng.

Chẩn đoán

Bác sĩ cần khai thác rõ bệnh sử và các triệu chứng của bệnh nhân để đưa ra chẩn đoán chính xác nhất, ngoài ra có thể đề nghị các cận lâm sàng để hỗ trợ chẩn đoán và điều trị như:

• Chụp Xquang thường quy: Cần chụp tư thế thẳng, nghiêng và chếch 3/4. Xquang có thể phát hiện những tổn thương cột sống cổ do chấn thương, thoái hóa, hẹp lỗ tiếp hợp, xẹp đốt sống do loãng xương, hủy xương do bệnh lý ác tính, v.v.
• Magnetic resonance imaging (MRI): MRI is often indicated when the patient has prolonged pain (>4-6 weeks), increasing pain, progressive nerve damage, signs of cervical myelopathy, or warning signs suggesting malignancy or infection.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT Scan) đơn thuần hoặc kèm chụp tủy cản quang: Chụp CT đơn thuần có thể được chỉ định khi không có MRI hoặc chống chỉ định chụp MRI.
• Điện cơ: Có thể giúp phát hiện tổn thương nguồn gốc thần kinh và phân biệt bệnh lý tủy cổ với bệnh lý rễ và dây thần kinh ngoại biên.
• Xét nghiệm máu: Ít có giá trị chẩn đoán trong bệnh lý cột sống cổ và đĩa đệm gây chèn ép cơ học. Trong những bệnh như khối u, viêm, nhiễm trùng có thể thấy thay đổi trong một số xét nghiệm như tế bào máu ngoại vi, tốc độ lắng máu, CRP, phosphatase kiềm, điện di protein huyết thanh, v.v…
• Xạ hình xương: Khi nghi ngờ ung thư di căn hoặc viêm đĩa đệm đốt sống, cốt tủy viêm.

Điều trị

Nguyên tắc điều trị

• Điều trị triệu chứng bệnh kết hợp với giải quyết nguyên nhân nếu có thể.
• Kết hợp điều trị thuốc với các biện pháp vật lý trị liệu, phục hồi chức năng và các biện pháp không dùng thuốc khác.
• Chỉ định điều trị ngoại khoa khi cần thiết.

Điều trị không dùng thuốc

• Bệnh nhân cần thay đổi thói quen sinh hoạt, công việc (tư thế ngồi làm việc, sử dụng máy tính, …).
• Trong giai đoạn cấp khi có đau nhiều hoặc sau chấn thương có thể bất động cột sống cổ tương đối bằng đai cổ mềm.
• Châm cứu có thể giảm đau hiệu quả trong cả cấp tính và mạn tính.
• Xoa bóp bấm huyệt giúp giảm đau, giãn cơ, tăng tuần hoàn cho vùng cổ vai.
• Tập vận động cột sống cổ, vai, cánh tay với các bài tập thích hợp.
• Vật lý trị liệu: Liệu pháp nhiệt, kích thích điện, siêu âm liệu pháp, kéo giãn cột sống.

Điều trị dùng thuốc

• Có thể sử dụng các thuốc giảm đau hạ sốt (Paracetamol), thuốc kháng viêm NSAID (Diclofenac, Meloxicam)
• Các thuốc giãn cơ (Eperisone)
• Các thuốc giảm đau thần kinh (Gabapentin, Pregabalin), Vitamin 3B
• Các thuốc kháng viêm corticoid (Prednisolone, Methylprednisolone)
• Tiêm corticosteroid ngoài màng cứng hoặc tiêm khớp liên mỏm sau cạnh cột sống cổ
• Các thủ thuật giảm đau can thiệp: Phong bế rễ thần kinh chọn lọc

Điều trị ngoại khoa

• Một số chỉ định: Đau nhiều nhưng điều trị nội khoa ít có kết quả, có tổn thương thần kinh nặng và tiến triển, có chèn ép tủy cổ đáng kể.
• Một số phương pháp phẫu thuật chủ yếu: Chỉnh sửa cột sống để giải phóng chèn ép thần kinh tại các lỗ tiếp hợp bị hẹp, lấy nhân nhầy đĩa đệm thoát vị, làm dính và vững cột sống.

Phòng ngừa

Cần duy trì tư thế đầu và cổ thích hợp trong sinh hoạt, công việc, học tập và các hoạt động thể thao, tránh những tư thế ngồi, tư thế làm việc gây gập cổ, ưỡn cổ hoặc xoay cổ quá mức kéo dài, tránh ngồi hoặc đứng quá lâu, chú ý tư thế ngồi và ghế ngồi thích hợp.

Thực hiện các bài tập vận động cột sống cổ thích hợp để tăng cường sức cơ vùng cổ ngực và vai, cũng như tránh cho cơ vùng cổ bị mỏi mệt hoặc căng cứng.